Con gái, học lắm để làm gì?

Tháng 3 này Mik chọn cuốn Tôi là Malala làm sách của tháng. Malala là cô gái suýt mất mạng bởi đã đứng lên đòi nền giáo dục cho các cô gái. Còn với con gái Việt Nam chúng mình, nếu chỉ mất một tí công sức thì tội gì mà không học hết mức có thể nhỉ?

Bài viết hôm nay Mik trả lời cho một câu hỏi mà Mik rất hay được hỏi, từ người trưởng thành cho tới các bạn gái cùng tuổi đều hỏi Mik: ‘‘Con gái, học lắm để làm gì?”

Mới mười mấy tuổi, cô bé này đã bị truy lùng bởi Taliban – những kẻ không chấp nhận chuyện phụ nữ được quyền đi học.

———————————-

”Kìa cháu xem chị Thuỷ đầu ngõ, học hai bằng đại học rồi có để làm gì đâu, không lấy được chồng thì cũng vứt”.

Chả biết giờ này chị Thuỷ bị vứt đi đâu rồi nhỉ?

Nhưng nói chung là bác cũng có lí, phụ nữ mà ít được học hành, thì thường dễ bảo hơn mấy cô hiểu biết nhiều. Họ đơn giản lắm, nói đến cái gì cũng không biết, nên hay sợ, vậy nên dễ sai khiến, dễ sai bảo, đôi khi chỉ cần khen ”ngoan” là dễ dàng khiến họ vừa vui, vừa làm hết từ A đến Z theo ý người khác rồi. Thế nên, họ cũng dễ lấy chồng hơn. Vì trong xã hội hiện giờ, như cái tốt thì luôn hiếm, số đàn ông thích phụ nữ phục vụ mình, thích sai bảo, ”dạy dỗ” thì nhiều, chứ số người được giáo dục và tôn trọng phụ nữ thì có mấy ai. Các chị học cao chỉ muốn lấy số ít chất lượng tốt thì tất nhiên sẽ dễ ế rồi.

Ế là một chuyện, nhưng nhiều chị học hành thạc sĩ tiến sĩ, nếu chẳng may có ai chịu lấy, thì cũng hay cãi chồng và sớm li dị, thế thì ai mà chịu được? Thế thì học lắm để mà làm gì?

Khổ nỗi người ta hiểu không đúng chữ ”học”, nên đổ cho tại nó, chứ lẽ ra là phải tại các chị. Thế nên, cả những ai cho rằng con gái không nên học lắm, lẫn những người tin rằng phải học càng nhiều bằng thạc sĩ tiến sĩ càng tốt, đều có thể trả giá đắt cho đời mình!

Vậy, con gái – học nghĩa là gì?

Học – không phải như người ta vẫn nghĩ: là chỉ chui vào một cái lớp, ngồi năm bữa nửa tháng, rồi cầm lấy một tờ giấy chứng chỉ là xong.  Đó chỉ là học chuyên môn, mà dù cỡ giáo sư tiến sĩ, vẫn chỉ là để biết cái chuyên môn.

Còn học – có nghĩa là tiếp thu những cái mới (từ chuyên môn, từ xã hội, từ con người…) và rèn luyện bản thân để ứng dụng nó được. Bất kể là nam hay nữ, dù có chuyên môn cao hay không, dù đại học hay chỉ tốt nghiệp phổ thông; nếu dừng học các kỹ năng thì đều kém như nhau. Chị có bằng tiến sĩ hoá học, nhưng không chịu học về vấn đề tâm lí con người, không chịu học về qui tắc xã giao, không chịu học cách kiềm chế cảm xúc, không chịu học cách tôn trọng sự khác biệt…. thì hiển nhiên chị làm người khác khó chịu, dù đó là chồng hay không. Ở đây, học có nhiều bằng cấp bị hiểu lầm nghĩa là có tất cả mọi kĩ năng sống. Và, các chị ”bị ế”, hoặc bị rạn nứt mối quan hệ, không phải do các chị học quá nhiều, mà là do chúng ta thiếu học: thiếu những kiến thức về tâm lí, tình dục, hôn nhân, xã hội; thiếu kỹ năng về làm đẹp, thời trang, kỹ năng giao tiếp…

Tức là học chưa đủ, phải học thêm! Học nhiều mà vẫn gặp vấn đề trong đời sống là do không học đúng cái cần học, chứ không phải do học mà tệ!

Người phụ nữ biết cách học không coi trọng tấm bằng, mà coi trọng giá trị của việc học. Họ hiểu rằng mọi thứ là kỹ năng và có thể học được. Nấu ăn chỉ là một kỹ năng, trang điểm chỉ là một kỹ năng, nói chuyện tâm sự cũng chỉ là một kỹ năng. Phụ nữ cho phép mình học, càng nhiều càng tốt thì càng hạnh phúc. Trong hôn nhân, những ai bảo chỉ cần kỹ năng nấu ăn mà không cần học nữa, thì sẽ đối mặt với vấn đề tâm lí, sức khoẻ sinh sản, vấn đề giao tiếp… Như thế, không học là tự chuốc hoạ.

———————-

Con gái – học lắm để làm gì?

Con gái học để thoát khổ. Phật dạy tham sân si là cội nguồn của khổ. Bất kì ai không chịu thoát khỏi cái ngu dốt của bản thân mình thì sẽ khổ. Các bạn gái khi tin vào việc ngừng học để chỉ trốn vào một góc nhà, tức là bắt đầu chặng đường khổ đau, bắt đầu một cuộc đời tự mình gieo nghiệp hại mình rồi.

Học để hạnh phúc khi được làm thứ mình thích, và để dũng cảm buông bỏ những cái hành hạ mình. Phụ nữ giỏi giang đi học tung hoành đất trời thừa hiểu thế giới rộng lớn này cần mình sáng tạo sản phẩm mới, giúp người nghèo, bảo vệ môi trường, phát triển giáo dục…, luôn có thứ gì đó đê học, để làm, để thích, để suy nghĩ về. Để kể cả khi người chồng đối xử tệ với mình, thì mình vẫn có khả năng, có cơ hội và có tài chính để ra đi. Để không cho phép ai làm mình tổn thương, làm gia đình mình đau lòng. Tất cả chỉ khi mình không dựa dẫm vào ai mà tự làm bằng kiến thức của mình.

Phụ nữ không được học, không được đi đâu thì chỉ có cơ hội nhìn thấy mỗi đàn ông trong làng, và tưởng trên đời này không còn gì lớn hơn thế. Vì vậy, họ dễ bị nghĩ rằng nhiệm vụ sinh ra của mình chỉ để phục vụ đàn ông, và nỗi lo lớn nhất là sợ ế, sợ chồng chê rau héo mắm nguội.

Kể cả khi có phụ nữ chọn mục đích của cuộc đời là lấy chồng, thì học cũng là phương thức thông minh nhất để lấy chồng. Một cách thực tiễn, học là để tốt hơn. Thứ nhất, những cô gái học càng cao thì kỹ năng chọn người phù hợp càng được rèn luyện hơn, họ sẽ thay đổi ”vị giác” tốt hơn. Thứ hai, những cô gái tốt hơn luôn có cơ hội tốt hơn. Con gái học chuyên môn tốt sẽ mở rộng cơ hội vào môi trường tốt hơn, học đại học sẽ được gặp nhiều người có học thức hơn. Con gái học ngoại ngữ sẽ được gặp nhiều người đàn ông tầm cỡ quốc tế hơn. Con gái học đàn sẽ gặp nhiều nghệ sĩ hơn. Con gái học kinh doanh sẽ gặp nhiều doanh nhân hơn. Con gái học trang điểm sẽ được nhiều người yêu cái đẹp chú ý hơn…

Phụ nữ giỏi hiện nay hiểu rằng có hàng trăm công việc sẽ mất đi trong tương lai vì công nghệ phát triển. Những thứ nấu cơm, giặt giũ, rửa bát, lau nhà là những công việc đầu tiên nhanh chóng được robot và máy móc thay thế, vì chúng thuộc nhóm việc nhàm chán (chores), được khoa học khuyên nên giảm thời gian đầu tư làm. Vì vậy, họ không muốn là người đầu tiên bị mất việc. Họ thực sự bắt đầu trở thành người vợ vui vẻ, tự do và có tri thức để cống hiến cho xã hội, nên họ học để không thể bị thay thế. Phụ nữ học giỏi tìm mọi cách học để thúc đẩy những ý kiến của riêng mình, để mình không lẫn với ai, thay vì giống với hàng triệu người cùng làm một công việc giống nhau khác.

Phụ nữ học giỏi thì đẹp! Ai học giỏi cũng hiểu ”lợi thế cạnh tranh” là gì, ”tác động thị giác ảnh hưởng tới cảm xúc” trong tâm lí học là thế nào, vì vậy, sẽ hiểu tầm quan trọng của ngoại hình và ”đầu tư” cho nó đúng mức. Phụ nữ học chưa giỏi lắm thì khinh bỉ ngoại hình, cho đó là thứ không đáng học. Còn phụ nữ không học gì sẽ chọn ngoại hình thay vì ”tri thức”, và có bao nhiêu vốn liếng cuộc đời đổ hết vào nó, vì nghĩ rằng tri thức là thứ lúc nào (họ rảnh) cũng có thể học được (thực tế đa phần thì họ không học được – cũng bởi khả năng xác định kết quả (efficacy) yếu. Phụ nữ học giỏi thì nghĩ ngược lại: Kiến thức là vốn đầu tư ngày càng có lãi, càng già càng lãi, và chắc chắn sẽ có lãi; mà đầu tư càng muộn càng khó. Còn vẻ đẹp chỉ là thứ tiêu sản càng ngày càng mất giá, là thứ chủ yếu để phục vụ người khác hơn là mình, là thứ hôm nay tròn nhưng mai phải nhọn, hôm nay béo nhưng mai phải gầy, rất biến động và dễ mất trắng. Với người học giỏi, tất cả mọi thứ là kỹ năng là để học, bao gồm cả kỹ năng làm đẹp, nên có nền tảng tốt về phương pháp học thì sẽ có cả vẻ hấp dẫn. Nhưng quan trọng hơn là khi giỏi, tâm họ vững đủ để nhếch miệng cười khi ai khác muốn mình béo-gầy-đen-trắng theo ý họ. Chưa kể là, xấu thì không chết, nhưng tỉ lệ người chết vì thiếu hiểu biết thì vô biên.

Con gái học để hiểu. Hiểu rằng người đàn ông cũng đi học 12 năm như mình, cớ gì bắt người ta nuôi mình cả đời? Hiểu rằng bố mẹ mình cũng vất vả sinh ra mình, mình cũng là tác phẩm kì diệu của tạo hoá, cớ gì mình sinh ra để đi hầu hạ ai? Hiểu rằng kho báu không dễ tìm, người đàn ông tốt tâm tốt tài thì không nhan nhản, vậy cớ gì mình phải trở nên ngu dốt để bỏ đi cơ hội nhận lấy kho báu thực sự, thay vì chấp nhận bất cứ cái gì nhan nhản mà xã hội ném vào cho mình, chỉ vì sợ chữ ”ế”?

Con gái học để bảo vệ mình và con cái mình. Học từ sách để biết cách nuôi con khoẻ, dạy con khôn. Học từ khoa học để biết kiêng cữ vô lí … là vô lí. Học để phản đối những cách giáo dục sai của nhà trường. Học để phản đối sự áp đặt của xã hội lên con mình.

Tất tần tật những cái hơn như thế, tội gì mà không học lắm, con gái nhỉ?

—————————–

Bài liên quan:

• Sách của tháng: Dấn thân – Sheryl Sanberg
• Có cô gái không sợ xấu?